Εκεί τον αποχαιρέτησε κι ο άλλος κορυφαίος λυράρης της Κρήτης, ο θανάσης Σκορδαλός, με μια μαντινάδα που δε νομίζω να 'χει ξεχάσει κανένας που την άκουσε:
...Στον άλλο κόσμο απου πας, ετοίμασε το χώμα...
για να δεχτεί με τον καιρό, και το δικό μου σώμα...
κι' αυτό έγινε επτά χρόνια μετά...
'Ηταν χειμώνας του 1980, που επρωτογνώρισα τον Κώστα Μουντάκη, πήγα εκεί στο Ωδείο Ρεθύμνου που εδίδασκε κρητική λύρα στα παιδιά, να κάνουμε συνέντευξη για τα ΚΡΗΤΙΚΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ του Γιώργου Βαρβέρη στην Αθήνα, και το ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝ του Δημήτρη Αρχοντάκη στο Ρέθυμνο, κοπέλι σχεδόν ήμουνα, φορούσα κι ένα παλτό που έβανε δυό σαν εμένα, μα ο αξέχαστος μου Κώστας Μουντάκης, σαν μεγάλο και φτασμένο δημοσιογράφο μ' αντιμετώπισε, δέσαμε μια φιλία ζηλευτή που εκράτησε ως το τέλος... Και πάντα κρατεί στη σκέψη μου...
Είναι μεγάλη η προσφορά του Κώστα Μουντάκη στην Κρητική Μουσική, στην παράδοση, στα ήθη κι έθιμα που κρατούμε, στην ίδια την Κρήτη. Διακεκριμένοι μουσικολόγοι έχουν διεξοδικά μελετήσει τη μουσική δημιουργία του Κώστα Μουντάκη, γενεών πολλών Κρητικών κι όχι μόνο θα φλογίζει το δοξάρι που είχε στο χέρι και τέντωνε στην ψυχή του ο Μουντόκωστας...
Αποτόλμησε κι έβαλε την Κρητική μουσική στη διδασκαλία του Ωδείου, την αποτύπωσε στο πεντάγραμμο, 'ηταν θαυμαστό να τον βλέπεις με πόση υπομονή, με πατρική πράγματι φροντίδα δασκάλου, έπιανε το χέρι των μικρών παιδιών και καθοδηγούσε το δοξάρι, τέτοια υπομονή κι επιμονή δύσκολα θα βρεις... Και μόνο αυτό είναι μια ακατάλυτη προσφορά που νομίζω έχει πολύ συμβάλλει στο να έχουμε τόσα πολλά και τόσα καλά νέα παιδιά σήμερα στην Κρήτη που παίζουν λύρα, κι άλλα μουσικά όργανα, που κρατούν τόσο γερά την Κρητική μουσική... Στον Κώστα Μουντάκη επίσης νομίζω θα πρέπει να αναγνωρίσομε μ' ευγνωμοσύνη πως ετραγούδησε με πολύ σεβασμό, σεμνότητα και αυθεντική αγάπη τα μεγάλα έπη του λαού μας, όπως την Αρκαδική Μεγαλοθυσία, τη Μάχη της Κρήτης, μα και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων της Κρήτης, τις αγωνίες, τους καημούς, τους έρωτες και τα πάθη που 'χαν τ' αμούστακα βοσκαρουδάκια, οι πραματευτήδες, οι ανυφαντούδες στους αργαλειούς, οι λιομαζώχτρες κι οι μυλωνάδες...
Με πόση αγάπη φέρνομε την αθιβολή του κάθε φορά που θα σμίξομε εδώ στο Ρέθυμνο, όταν κατεβαίνουν από την Αθήνα, η αγαπημένη του γυναίκα η κυρία Κική, ο γιος του ο Μάνος, η νύφη του η Βάσω, που ήταν τα μεγάλα κι ακριβά διαμάντια της ζωής του...
Με αγάπη πάντα -δεν έχω άλλο καλύτερο συναίσθημα- θα σε θυμόμαστε πάντα ακριβοσέβαστε αγαπημένε φίλε...
Δ.Τζ.
~~~~~~~~~~~~~
Ο Κώστας Μουντάκης γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 1926 στο χωριό Αλφά της επαρχίας Μυλοποτάμου που υπάγεται σήμερα στο δήμο Γεροποτάμου. Η καταγωγή της οικογένειάς του ήταν από τον Καλλικράτη Σφακίων. Έμεινε ορφανός από πατέρα μόλις τρεις μήνες μετά τη γέννησή του. Τελείωσε το δημοτικό σχολείο το 1938, συνέχισε στο ημιγυμνάσιο του Πανόρμου, αλλά λόγω οικονομικών δυσκολιών της πολύτεκνης οικογένειας του αναγκάζεται να διακόψει τις σπουδές του.
Η αγάπη του για τη λύρα φάνηκε από πολύ νωρίς. Την πρώτη του λύρα την απέκτησε το 1943, αφού έδωσε ένα αρνί και πέντε οκάδες τυρί. Για να βγάλει τα προς το ζειν δούλεψε μαζί με έναν πλανόδιο μικροπωλητή, από αυτή την εμπειρία του ο Μουντάκης αργότερα έγραψε ένα από τα σημαντικότερα τραγούδια του τον Πραματευτή. Εκείνη την εποχή το Ρέθυμνο ήταν το επίκεντρο της κρητικής μουσικής, όπου μεσουρανούσαν ο Ανδρέας Ροδινός, ο Μπαξεβάνης, ο Στέλιος Φουσταλιέρης, ο Αντώνης Καρεκλάς, ο Βασίλης Καλαϊτζάκης και πολλοί άλλοι λυράρηδες εκείνης της εποχής.
Ο Κώστας Μουντάκης κατετάγη στη χωροφυλακή το 1948. Υπηρέτησε στα Χανιά, στα Σφακιά και στην Αθήνα. Την περίοδο από το 1950 μέχρι το 1952, είχε αποσπαστεί στο ιδιαίτερο γραφείο του Σοφοκλή Βενιζέλου. Αργότερα παραιτείται και αναγκάζεται να εργαστεί στο Εργοστάσιο Λιπασμάτων στη Δραπετσώνα για 16 ολόκληρα χρόνια.
Παράλληλα προσπαθεί να προωθήσει την κρητική μουσική μέσω της ραδιοφωνίας που είχε τη μεγάλη δύναμη στην προβολή της παραδοσιακής μουσικής κάτω από την άγρυπνη επίβλεψη του Σίμωνα Καρά. Περνάει από την "αυστηρή" κριτική επιτροπή του Ε.Ι.Ρ. (Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας) και μαζί με τον Βυζιργιάννη στο λαούτο αρχίζουν εκπομπές στο πρόγραμμα του Σίμωνα Καρά, προβάλλοντάς την κρητική μουσική στο πανελλήνιο.
Σε συνεργασία με τον Στέλιο Κουτσουρέλη, πραγματοποιούν το 1955 την πρώτη ηχογράφηση δίσκου 78 στροφών με τα τραγούδια "Ο Ζητιάνος" και η "Ρεθυμνιωτοπούλα". Μέσα στα επόμενα χρόνια ακολουθεί μια τεράστια πορεία δισκογραφικών εκδόσεων, με αποτέλεσμα να καθιερωθεί ως ο περισσότερο ηχογραφημένος λυράρης Κρητικής μουσικής. Δίσκοι και τραγούδια όπως: "Ένα ματσάκι γιασεμιά", "Αργαλειός", "Μυλωνάδες και μαζώχτρες", "Κρητικός γάμος", "Η Μάχη της Κρήτης- Κρητικά νακλιά", "Αναφορά στον Καζαντζάκη", είναι μόνο μερικά δείγματα της δουλειάς του. Η καταξίωση και η φήμη του Μουντάκη εξαπλώθηκε σε όλη την Κρήτη και στους ξενιτεμένους Κρητικούς και Έλληνες της διασποράς τους οποίους είχε επισκεφτεί πολλές φορές. Για πρώτη φορά πήγε στην Αμερική το 1960 και το 1971 στον Καναδά, την Αυστραλία την Νότιο Αφρική και άλλες χώρες με ελληνική ομογένεια.
Από το 1975 τη χρονιά που η υγεία του περνάει μια κρίση, αναγκάζεται να διακόψει την επαγγελματική του δραστηριότητα και παίζει μόνο σε επιλεγμένα γλέντια και εκδηλώσεις. Μέσα σε αυτό το διάστημα θεωρεί ως επιτακτική ανάγκη την παιδεία, δηλαδή τη μάθηση και τη διδασκαλία της κρητικής λύρας στα κρητικόπουλα με την ίδρυση σχολών στις μεγαλύτερες πόλεις της Κρήτης. Επίσης συμπαραστέκεται στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών και γίνεται πολύτιμος συνεργάτης στα ερευνητικά προγράμματα εθνομουσικολογίας του Ινστιτούτου.
Η πρώτη σχολή λύρας ιδρύεται στο Ηράκλειο στο «Ωδείο Απόλλων», το 1979, μετά στο Ρέθυμνο (1980), τα Χανιά (1981), στον Άγιο Νικόλαο Λασιθίου (1983) και τέλος ιδρύει το «Ελληνικό Ωδείο» στην Αθήνα το 1985. Ο Κώστας Μουντάκης παλιότερα είχε αρχίσει μαθήματα και στην "Παγκρήτιο Ένωση'.
Ο Κώστας Μουντάκης ήταν ένας αληθινός βάρδος, ένας γνήσιος εκφραστής της λεβεντιάς, της ομορφιάς, της λευτεριάς, και της δημοκρατικότητας του Κρητικού και της κρητικής ψυχής.
Ο Κώστας Μουντάκης πέθανε στις 31 Ιανουαρίου 1991 βυθίζοντας στο πένθος ολόκληρη την Κρήτη.
