Το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου και ο γενναίος φρούραρχος Ι. Δημακόπουλος

Του Νίκου Ι. Κωστάρα

Το όνομα της ιστορικής Ι. Μονής Αρκα­δίου δεν είναι άσχετη με την αρκαδική της ρίζα. Έλαβε το όνομα «Αρκάδιον» εκ της αρχαίας πόλεως Αρκαδίας, η οποία μετά το χριστιανισμό τιμήθηκε δια της τρίτης επισκοπής της νήσου. Το ριζικό της συν­δέθηκε με τον Αρκάδα φρούραρχο Ιωάννη Κ. Δημακόπουλο, τελευταίο πρόμαχο στο ολοκαύτωμα της. Η παράδοση μεταδίδει πως το μοναστήρι αυτό χτίστηκε όταν αυ­τοκράτορας στο Βυζάντιο ήταν ο Ηράκλειος. Είναι ριζωμένο στη ΒΔ άκρη του Ψη­λορείτη, 22 χλμ. από το Ρέθυμνο.

Η μονή ήταν σταυροπηγική και αποτε­λούσε φρουριακό συγκρότημα. Υπήρξε κέντρο γραμμάτων και ασφαλώς είχε πλουσιότατη βιβλιοθήκη. Ακόμη υπήρξε και κέντρο ελληνικών χειρογράφων. Στην Επανάσταση του 182! η μονή έγινε κατα­φύγιο των χριστιανών αλλά και κέντρο των επαναστατών γι’ αυτό και οι Τούρκοι του Ρεθύμνου το κατέστρεψαν. Στην πε­ρίοδο της Αιγυπτιοκρατίας (1830-1840) δόθηκε άδεια για την επισκευή του.

Η Επανάσταση του 1866 αποτελεί το σπουδαιότερο γεγονός της ιστορίας της Μονής. Η θέση της είχε σπουδαία στρατη­γική σημασία, συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις επαρχίες Ρεθύμνου, Μυλοποτάμου και Αμαρίου, και συγκεντρώθηκαν εκεί 1.500 επαναστάτες με αρχηγό τον Χατζημι­χάλη Γιάνναρη. Εξέλεξαν πληρεξουσίους και πρόεδρο το σαραντάχρονο ηγούμενο Γαβριήλ Μαρινάκη, εξέχουσα και επιβλη­τική προσωπικότητα.

Η Κρητική Επανάσταση του 1866 συγ­κίνησε το Πανελλήνιο και πολλοί εκ της Ελεύθερης Ελλάδος έσπευσαν να ενισχύ­σουν τον κρητικό αγώνα και να πατάξουν το αιμοσταγές τέρας. Πρώτος μεταξύ των πρώτων ο συνταγματάρχης του Ελληνικού Στρατού Πάνος Κορωναίος έσπευσε προς βοήθεια των επαναστατών, ακολουθούμε­νος από εθελοντές. Μεταξύ αυτών και ο ανθυπολοχαγός |ωάννης Κ. Δημακόπουλος από τη Βυτίνα Αρκαδίας. Γιος του Κων/νου Δημακόπουλου, αξιωματικού χω­ροφυλακής. Γεννήθηκε στην Τρίπολη στις 21 Μαρτίου 1835. Περατώσας τις γυμνασιακές του σπουδές στην Τρίπολη ει­σήλθε στη Σχολή Ευελπίδων και αποφοίτησε με το βαθμό του ανθυπασπιστού και προήχθη με το βαθμό του ανθυπολοχαγού. Εκτιμήθηκε για τις ικανότητες του από τον στρατηγό Γενναίο Κολοκοτρώνη και έγινε υπασπιστής του. Μέσα του έκαιε η φλόγα του πατριωτισμού και ήθελε να φανεί χρήσιμος στην πατρίδα. όταν εξερράγη η Επανάσταση της Θεσσαλίας το 1854 κατατάχθηκε εθελοντής και πολέμησε και όταν ματαιώθηκε γύρισε στη θέση του. Με την Κρητική Επανάσταση, ζήτησε άδεια από το Υπουργείο Στρατιωτικών, η οποία δεν έγινε αποδεκτή αλλά ο φλογε­ρός ανθυπολοχαγός μπήκε σε πλοίο και έφθασε στις 24 Σεπτεμβρίου 1866 στα πα­ράλια του Ρεθύμνου στον όρμο Μπαλί Μυλοποτάμου με κατεύθυνση τη Μονή Αρκα­δίου. Έδρα της Επαναστατικής Επιτροπής Ρεθύμνου είχε οριστεί η Μονή Αρκαδίου με αρχηγό τον συνταγματάρχη Πάνο Κορωναίο. Ο Κορωναίος διόρισε φρούραρχο τον άξιο ανθυπολοχαγό Ιωάννη Δημακόπουλο, συνεπικουρούμενο από τον γενναίο ηγούμενο Γαβριήλ Μαρινάκη. Πάντως ο Κορωναίος είπε στον ηγούμενο ότι το Αρκάδι δεν είναι κατάλληλο για άμυνα. Αλλά ο ηγούμενος, οι καλόγεροι και ο Δασκαλάκης επέμεναν και έμειναν. Τότε ο Κορωναίος αποφάσισε να εξέλθει για να συλλέξει ικανό αριθμό πολεμιστών για να χτυπήσει τους Τούρκους. Φεύγον­τας ρώτησε τον Δημακόπουλο: Θέλεις να υπερασπιστείς το Αρκάδι μέχρι τελευταίας πνοής;

— Ναι, θέλω να εκτελέσω τις διαταγές σας κατά γράμμα, απάντησε ο γενναίος στρατιώτης και εκράτησε το λόγο του.

Στο Αρκάδι είχαν καταφύγει πολλά γυ­ναικόπαιδα από τα γύρω χωριά, κοντά στους προστάτες τους, που κρατούσαν το τουφέκι. Στη Μονή βρέθηκαν 900 γυναι­κόπαιδα και 265 πολεμιστές. Το φρόνημα των ήταν ακμαιότατο. Οι ιερωμένοι έψα­λαν τροπάρια και οι λαϊκοί τραγουδούσαν ηρωικά λαϊκά τραγούδια:

Χαίρεστε άντρες, χαίρεστε, χαίρεστε πολεμάρχοι

Μα τουτ’ η μέρα θα γραφτεί και πάντα δόξα θα ‘χει.

Δεν τη βαστώ ‘γω τη σκλαβιά στον κόσμο τον απάνω

Και το ‘χω πίκρα μου να ζω, χαρά μου να πωθάνω.

Χαίρεστε, άντρες, χαίρεστε, χαίρεστε παλικάρια

μα ο πόλεμος εδόθηκε τσ’ άντρες και στα λιοντάρια.

Στις 8 Νοεμβρίου 1866 ο Μουσταφάς πασάς Κιριτλής πολιόρκησε τη Μονή Αρ­καδίου με δύναμη 20.000 άνδρες και 6 κα­νόνια. Ένας πολεμιστής φέρνει την εί­δηση στον ηγούμενο: Οι Τούρκοι περικύ­κλωσαν το Αρκάδι. Ο Γαβριήλ έκανε το σταυρό του και είπε στο εκκλησιαζόμενο πλήρωμα: Παιδιά μου, θάνατος δεν υπάρ­χει! Ας πολεμήσομε ηρωικά για να πάμε στον Πλάστη με καθαρό μέτωπο. Ζήτω ο Πόλεμος! Ζήτω η Ελευθερία! Ζήτω.

Οι πολεμιστές πήραν τις θέσεις τους. Ο Σουλεΐμάν Βέης τους καλεί από το ύψωμα Κόρε να παραδοθούν. Την απάντηση την έδωσαν τα όπλα των πολιορκούμενων. Η επίθεση άρχισε αφού ο Γαβριήλ και ο Δημακόπουλος απέρριψαν τις προτάσεις για παράδοση. Παρά τις δυνάμεις τους οι Τούρκοι δεν κατάφεραν να πατήσουν το μοναστήρι. «Καθ’ όλην την διάρκειαν της τριημέρου πολιορκίας ο Δημακόπουλος ανεδείχθη πράγματι ήρωας, τρέχων απ’ εδώ και απ’ εκεί επιβλέπων τα πάντα, συμ­βουλεύων περί παντός αντικειμένου και ενθαρρύνων άμα τους προμάχους του Αρκα­δίου εις αντίστασιν κατά του εχθρού, προτρέπων συγχρόνως τις γυναίκες εις βοήθειαν των μαχόμενων ανδρών».

Με την μεταφορά ενός γιγαντιαίου πυ­ροβόλου (της μπουμπάρδας κουτσοχείλας) οι Τούρκοι κατέρριψαν τη δυτική πύλη της μονής, απ’ όπου εισώρμησαν εξαγριω­μένοι την αυγή της 9ης Νοεμβρίου. Ο ηγούμενος είχε σκοτωθεί πολεμώντας στις επάλξεις, ενώ την κρίσιμη εκείνη ώρα ο Κωστής Γιαμπουδάκης ανατίναξε την πυριτιδαποθήκη της Μονής. Μέρος απ’ τη Μονή ανατινάχτηκε τότε, και μια από τις πλευρές της κατέπεσε πάνω στους Τούρ­κους. Καθότι ο Γιαμπουδάκης καθυστε­ρούσε να ανάψει τον πυρσό της Ελευθε­ρίας, περιμένοντας να πλησιάσουν περισσότεροι Τούρκοι στην είσοδο του.

Σφαγή μεγάλη αρχινά, περίσσο φωνοκλήσι.

Ετούτ' η ώρα θ' ακουστεί σ’ ανατολή και δύση

Και μέσα στον αναβρασμό, που ο χάρος εβρυχάτο,

βροντή, σεισμός εγήνηκε κι ο κόσμος άνω κάτω.

Φωτιά, καπνός και κτίρια, κορμιά κομματιασμένα

άντρες και γυναικόπαιδα στα νέφαλ' ανεβαίνα.

Τρόχαλος έγιν' η μονή κι εσείστ' ο Ψηλορείτης

κι αντιλαλούνε τα βουνά κι απ’ άκρ’ ως άκρ’ η Κρήτη.

«Η άλλη πλευρά που εμάχετο ο φρού­ραρχος Δημακόπουλος με λίγους συντρό­φους του έμεινε αβλαβής και εμάχοντο μέχρι που εξάντλησαν και το τελευταίο φυσίγγιο, η δε σπάθη του Δημακόπουλου ήχε τεμαχισθεί στα δυο, μέχρι που ήρθε ο τακτικός τουρκικός στρατός και συγκατένευσαν να παραδοθούν. Ο ήρως συνελή­φθη επί σωρού πτωμάτων. Ο φρούραρχος μετά τεσσάρων συντρόφων του απήγετο ενώπιον του πασά δέσμιος υπό αναρίθμη­του πλήθους συνοδευόμενος. Δεν έκρυψε την ιδιότητα του ως Έλληνας αξιωματικός γ’ αυτό και αρνήθηκε να φορέσει κρητικά ρούχα, για να ξεφύγει το μαρτύριο, όπως του συνέστησαν.

Ο φρούραρχος ετήρη μεγαλοπρεπή και υπερήφανον σιγήν. «Ποιος είσαι μωρέ!» λέγει αφρίζων ο Μουσταφάς πασάς. «Α­ξιωματικός Έλλην», απαντά ο Δημακόπουλος. «Πάρτε τον, δικό σας» διέταξε το Τουρκικό Απόσπασμα. Και κατακρεουρ­γήθηκε, όπως τον ανεγνώρισε η Δασκαλάκαινα, στο Μετοχάκι έναντι της Μονής πλησίον της σκηνής του πασά. Έφερε δέκα οκτώ μεγάλας πληγάς δια μαχαίρας και πλήθος μικράς, ουδεμίαν δε βολήν πυ­ροβόλου. Η ωραία κεφαλή του ουδέν έφερε τραύμα. Φαίνεται ότι του επέτρεψαν να βλέπει τας εις τα σπλάχνα του βυθιζομένας μαχαίρας μέχρι εκπνοής. Δύναται τις, να φαντασθή οποίον μαρτύριον υπέ­στη ο γενναίος αυτός της πίστεως και της πατρίδος στρατιώτης, Θνήσκων ο Δημακόπουλος ανεφώνησεν. Ζήτω η Ελευθε­ρία!».

Ο επίλογος του ολοκαυτώματος ήταν συγκλονιστικός. Οι περισσότεροι Έλλη­νες σκοτώθηκαν και μαζί τους 2.000 Τούρ­κοι. Σώθηκαν μόνο 114 αιχμάλωτοι Έλλη­νες, που τους έσερνε μαζί του μέχρι το Ρέ­θυμνο ο Μουσταφάς πασάς. Η ηρωική θυ­σία του Αρκαδίου ξαναθύμιζε το Μεσολόγγι και το Κούγκι, συγκλονίζοντας τις φιλελεύθερες συνειδήσεις του κόσμου.

Έγινε θρύλος, σύνθημα και εγερτήριο σάλπισμα. Ο δεσμώτης κρητικός λαός έγινε «τύψη» για ολόκληρο τον ελεύθερο κόσμο. Ο μεγάλος Βίκτωρ Ουγκώ έγραψε: «Η ηρωική μονή, η δίκην φρουρίου αγωνισαμένη, αποθνήσκει ως υφαίστειον. Τα Ψαρά δεν είναι επικότερα, το Μεσολόγγι δεν ίσταται υψηλότερα». Η Λευτεριά της Κρήτης ξεκίνησε από το Αρκάδι, σύμβολο γενναιότητας και θυσίας.

Η Αρκαδία ήταν παρούσα στο ολοκαύ­τωμα του Αρκαδίου με τον ηρωικό φρού­ραρχο Ιωάννη Δημακόπουλο από τη Βυτίνα Αρκαδίας  που διακρίθηκε για τον άφθαστο πατριωτισμό και αυτοθυσία, ενώ η γενέτειρα του έστησε την προτομή του στις 9 Αυγούστου 1992 τιμώντας το γενναίο τέκνο της, που έπεσε μαχόμενος για την λευτεριά της Κρήτης.

Ο οπλισμός του φρουράρχου Ιωάννη Δημακόπουλου φυλάσσεται στην Ι. Μ. Καλτεζών, όπου στις 27/5/2012 οι «Ριζίτες Αμαριώτες» Ρεθύμνου εξύμνησαν τραγουδώντας σε ριζίτικο ρυθμό:

Τ’ αντρειωμένου τ’ άρματα.

Στου Κεραμέ’ τον τ’άρματα, τ’ Αρκαδοφυσεκλίκια,

του Γιάννη Δημακόπουλου, του πρωτοπολεμάρχου.

Μα’ φέρασί ντα Χρισθιανοί στ’ Αρκαδο-μοναστήρι,

εις τη Μονή των Καλτεζών τα’χουνε φυλαχτάρι.

Ολοχρονίς άφτει κερί, καντήλι και λιβάνι,

για τ’αντρειωμένου τ’άρματα.

(Στίχοι-μουσική Σταύρου Φωτάκη)

Νίκος Ι. Κωστάρας

ΕΚΑΤΟ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ

 Παρουσίαση του βιβλίου 

των Γιάννη και Διονύση Γκιώνη: 

Η ΑΦΗΓΗΣΗ ΕΝΟΣ ΜΑΧΗΤΗ 
«Από το ημερολόγιο του Ευθ. Κατσιάπη,
Στρατιώτη των Βαλκανικών Πολέμων 1912 – 1913» 

Γράφει ο Βασίλειος Κων/ντή Σχίζας

Εντυπωσιακή ήταν η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της 31ης Οκτωβρίου ε.έ. στο κατάμεστο από Γορτύνιους, Πνευματικό Κέντρο «Μελίνα Μερκούρη», του Δήμου Ιλίου, όπου έγινε η παρουσίαση του βιβλίου : «Η ΑΦΗΓΗΣΗ ΕΝΟΣ ΜΑΧΗΤΗ. Το ημερολόγιο του Ευθ. Κατσιάπη, Στρατιώτη των Βαλκανικών Πολέμων 1912 – 1913», των καθηγητών Γιάννη Γκιώνη και του γιου του Διονυσίου, (από το Ψάρι Ηραίας).

Το ημερολόγιο του Σερβαίου στρατιώτη των  Βαλκανικών Πολέμων,  Θύμιου Κατσιάπη, το οποίο διεσώθη  από τους απογόνους του, ήταν η βάση για τους συγγραφείς, με αυθεντικά στοιχεία,   για την συγγραφή του βιβλίου.

Στην έναρξη της εκδήλωσης ο Αρκάς δήμαρχος Ιλίου Νίκος Ζενέτος στο χαιρετισμό  που απηύθυνε και τόνισε:

«Το βιβλίο «Η αφήγηση ενός μαχητή» αποτελεί συμβολή στην ιστοριογραφία, αφού περιλαμβάνει τη δημοσίευση πρωτογενών κειμένων ενός πρωταγωνιστή, που βρέθηκε στο μέτωπο 1 χρόνο, 2 μήνες και 2 μέρες, και ο οποίος επιβίωσε από τα βόλια του εχθρού, κινδυνεύοντας περισσότερο από τις κακουχίες και την πείνα.

Το βιβλίο στηρίχθηκε στο Ημερολόγιο του Ευθύμιου Κατσιάπη, από την Αρκαδία, ο οποίος πολέμησε από την πρώτη μέχρι την τελευταία ημέρα και στους δύο Βαλκανικούς Πολέμους, λαβαίνοντας μέρος στις πιο σκληρές μάχες τους όπως στο Σαραντάπορο, τα Γιαννιτσά, το Μπιζάνι, το Κιλκίς κ.λπ.

Ο Ευθύμιος Κατσιάπης κατέγραφε με εντιμότητα και απλότητα όσα βίωνε σε Ημερολόγιο που διατηρήθηκε σε άριστη κατάσταση, τόσο από τον ίδιον, όσο και από τους απογόνους του, την Βαρβάρα Ρουσιά και τον σύζυγό της Αντώνη Κουτσανδρέα, καθώς και τον Ιωάννη Κουτσανδρέα, όπου το εμπιστεύθηκαν στους καθηγητές Ιωάννη Γκιώνη και Διονύσιο Γκιώνη, για την αξιοποίησή του.

Με αίσθημα ευθύνης οι δύο καθηγητές επεξεργάστηκαν το Ημερολόγιο, εμπλουτίζοντας το βιβλίο με περισσότερα πληροφοριακά στοιχεία, φωτίζοντας, έτσι, τις συνθήκες των σκληρών πολέμων, με τις ατέλειωτες πορείες των αγωνιστών, τον πλημμελή ανεφοδιασμό σε τρόφιμα και πολεμοφόδια, καθώς και το ανυπόφορο κρύο. 

Αυτό το βιβλίο, όμως, είναι σημαντικό, επειδή μέσα από τις σελίδες του έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε μια πρωτοφανή εποχή ομοψυχίας των Ελλήνων, όπου η Ελλάδα διπλασιάστηκε τόσο σε έκταση, όσο και σε πληθυσμό. Και επιπρόσθετα γινόμαστε μάρτυρες μιας σπάνιας, για τα ελληνικά δεδομένα, περιόδου ομόνοιας και συνοχής της πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας…»

Χαιρετισμό επίσης απηύθυνε και ο δήμαρχος Γορτυνίας Γιάννης Γιαννόπουλος  υπογραμμίζοντας την συμμετοχή των Γορτυνίων, σ’ αυτούς του πολέμους, επικεντρώνοντας αυτή τη συμμετοχή  στο Σερβαίο στρατιώτη- μαχητή.

Εκ μέρους των απογόνων και συγγενών του Θύμιου Κατσιάπη, απηύθυνε σύντομο χαιρετισμό ο Ψυχίατρος Γιάννης Κουτσανδρέας..

Ακολούθως ο καθηγητής Αθανάσιος Σταμάτης, μιλώντας για το βιβλίο αναφέρθηκε σε λεπτομερή στοιχεία από τους Επικούς πολέμους εκείνων των ετών, με άξονα τις σημειώσεις από το ημερολόγιο του Σερβαίου στρατιώτη, Θύμιου Κατσιάπη. Αξίζει να μεταφερθούν αυτούσια κομμάτια από το περιεχόμενο του βιβλίου όπου περιλαμβάνονται  ενδιαφέρουσες και εντυπωσιακές περιγραφές από το ημερολόγιο του μαχητή.

«…Το ταπεινό χειρόγραφο, όπου ο πολεμιστής κατέθετε σε περίπου 14 μήνες πολεμικής υπηρεσίας την καρδιά, τις εμπειρίες του πολέμου και τη σκέψη του, το πήρε στα χέρια του ο εκλεκτός φιλόλογος Ιωαν. Γκιώνης, που με τη βοήθεια του γιου του Διον. Γκιώνη έκανε πλέον ολοκληρωμένη την επεξεργασία του.

Τον πρόλογο του βιβλίου ακολουθεί μια κατατοπιστική εισαγωγή στην ελληνική Ιστορία από το 1821 ως τους βαλκανικούς πολέμους του 1912-13.

Το α΄ μέρος του ημερολογίου φαίνεται ότι γράφτηκε σχεδόν παράλληλα με την πολεμική του πορεία. Το β’ μέρος με τα διάφορα κείμενα γράφτηκε περί το τέλος ή μετά τον πόλεμο. Στο β’ μέρος περιλαμβάνονται και δυο διαγγέλματα του βασιλιά Κων/νου για το τέλος του πολέμου με τους Βούλγαρους (Ιούλιος 1913) και τους Τούρκους (Οκτώβριος 1913).

Το πολεμικό ημερολόγιο περιλαμβάνει στην Α΄ φάση την πορεία του προς τη Θεσσαλονίκη. Περιγράφει λιτά την πορεία από χωριό σε χωριό, αναφέρεται στους αιχμαλώτους χωρίς εθνικό πάθος, μιλά για τις ελλείψεις τροφίμων, τον ενθουσιασμό των χωρικών, για τους ελευθερωτές, το πρώτο αεροπλάνο της ζωής του, τη βροχή, τη λάσπη, τη μάχη του Σαρανταπόρου, την κατάληψη των Σερβίων, τη σφαγή των προυχόντων, το πέρασμα του διαδόχου αρχιστράτηγου, τη διέλευση της γέφυρας του Αλιάκμονα, το κρύο και τον πάγο έξω από τη Βέροια, την πείνα, τη λεηλασία στα περιβόλια – “μεγάλη φθορά” -.

Στις 19/10 “φάγαμε ολίγον κρέας στα κάρβουνα και μια κουραμάνα κάθε διμοιρία”. Ακολουθεί η μάχη των Γιαννιτσών με τα άφθονα νερά “διερχόμεθα την πόλιν μέσα στη λάσπη”. Στις 26-30 Οκτωβρίου κατέλυσαν σε ένα μικρό χωριό έξω από τη Θεσσαλονίκη “υποφέροντας τα πάνδεινα από πείνα και βροχή”. Στη γέφυρα του Αξιού “εύροντες αμαξοστοιχίαν άρτου γεμάτη, επέσαμε σαν στραβοί της πείνας όπου ήμαστε”.

Η Β΄ φάση της πορείας περιλαμβάνει πολεμικές επιχειρήσεις προς τη Φλώρινα για ενίσχυση της 5ης μεραρχίας “διερχόμεθα μέγα δάσος”, “προχωρώντας δια Φλώρινα έπιασε βροχή. Στα βουνά έριχνε άφθονο χιόνι”. “Μας υποδέχθηκαν (στη Φλώρινα) μετά μεγάλης πομπής. Ο Δεσπότης μετά ιερέων και προεστών της πόλης…Εδώ ίδαμε και το σερβικό στρατό”. “Δεν εσταμάτησε το χιόνι καθόλου”. Ακολούθησε η επιστροφή στη Θεσσαλονίκη και η διαμονή αρχικά στα Επταπύργια σε άθλιες συνθήκες.

Η Γ΄ φάση της πολεμικής του περιπέτειας είναι η μεταφορά της μονάδας του στο μέτωπο της Ηπείρου. Έφτασαν δια θαλάσσης στην Πρέβεζα στις 12/12/12. Τα Χριστούγεννα μέσα στο κρύο και το άγριο τοπίο της Ηπείρου. “Το μέρος είναι πολύ ανόμαλον και ορεινόν και κρύο πολύ. Εκοιμήθηκα την νύκτα εκείνη με άλλους 3 μέσα σε μια αχυροκαλύβα”. Πείνα και άλλα : “εκεί υποφέραμε τα περισσότερα βάσανα του πολέμου”. H κατάληψη των Ιωαννίνων. “τότε φοτόντας άρχισε η μάχη”. Μετά επιστροφή στην Πρέβεζα και ξανά Θεσσαλονίκη μέσω Αθηνών που συνόδευσαν την κηδεία του δολοφονημένου βασιλιά Γεωργίου. Από Πειραιά “την εσπέραν φεύγουμε δια Αθήνα διελθόντες την πλατείαν Ομονοίας, ο κόσμος μας υπεδέχθη δια χειροκροτημάτων”. “Κατασκηνώσαμε εις την πλατεία (πεδίο) του Άρεως”. Στη Θεσσαλονίκη μετά κάνουν φρουρά στα σύνορα με τους Βούλγαρους όπου “εγίνοντο συμπλοκές καθεκάστην”.

H Δ΄ και τελευταία φάση της θητείας του είναι ο πόλεμος με τους Βούλγαρους που ήταν από πριν προκλητικοί. “Σχεδόν υποφέραμε πολλά με τους Βουλγάρους”. Πήρε μέρος στη μάχη του Κιλκίς “εις την τριήμερον και φρικτώδη μάχην του Κιλκίς”. Ακολούθησε καταδίωξη των Βουλγάρων στα βουνά. “Επεράσαμε πολλά βουνά και δάση ζητώντες τον εχθρόν”. “Ο καιρός ήτο πολύ ψυχρός και βροχερός ενώ εις τα 12 Ιουλίου έριξε απέναντι εις τα όρη της Ροδόπης χιόνι”. ‘Στις 20 Ιουλίου έγινε η ανακωχή και μετά η ειρήνη”. “Μας εδιάβασε ο ίδιος (ο μέραρχος) το άγγελμα του βασιλέως όπου μας είπε και ποια είναι τα σύνορα της νέας Ελλάδος”. Τον Αύγουστο διέμειναν στο Δεμίρ Ισάρ όπου “υποφέραμε πολλάς κακουχίας. Τας πρώτας ημέρας έκαμνε ζέστη. Έπειτα άρχισε ένας αέρας που εσήκωνε το μπουχό σαν σύννεφα… (δεν μπορούσαμε) να βγούμε από τις σκηνές”. Εκεί είδε στην επιτροπή των συνόρων και Βούλγαρους “είχαν τα μούτρα ριμένα χαμηλά και δεν μας κυτάγανε καθόλου από την ντροπή τους”. Άρχισαν οι αποστρατεύσεις, ενώ οι μέρες περνούσαν με επώδυνα γυμνάσια. Φθινοπωριάζοντας μεταφέρθηκαν στα μετόπισθεν περνώντας μέσα από όμορφα χωριά. Στις 29\10 υπογράφηκε η ειρήνη με τους Τούρκους “εσειότανε ο τόπος με τους πυροβολισμούς”. Στην πορεία προς Θεσσαλονίκη πέρασαν από το Λαχανά και τα πεδία των μαχών. Δια θαλάσσης γύρισαν στο Ναύπλιο, όπου τους υποδέχτηκαν “δια οργάνων και κωδονοκρουσιών” και από εκεί στην Τρίπολη,όπου μετά τη δοξολογία και το μνημόσυνο των πεσόντων αποστρατεύθηκαν.

Γύρισε στο χωριό του σχεδόν μετά από 14 μήνες έχοντας στις ταπεινές σελίδες του ημερολογίου τις καταγραφές της καρδιάς του και σημειώνει “Σέρβω 29\11\1913”.

Στο β' μέρος του χειρογράφου υπάρχει το ποίημα “κάμετε τόπο να διαβώ...”, όπου μιλά για τους πολεμικούς θριάμβους και εγράφη στο Ντζιαμί Τεπέ τον Αύγουστο του 1913. Υπάρχει ένα άτιτλο ποίημα της Αναστασίας Μάσκου από τη Γκιουμουλεζίνα (Κομοτηνή),( 2-8-1913) τα διαγγέλματα του Κων\νου κ.α.».

Για το βιβλίο μίλησε και ο εκδότης Ιωάννης Χρονόπουλος.

Η επίδειξη του ημερολογίου του Θύμιου Κατσιάπη στην εκδήλωση, οι ομιλίες των αναλυτών του βιβλίου, αλλά και η παρουσίαση του φωτογραφικού  και ηχητικού υλικού εκείνης της εποχής, αφύπνισαν  ιστορικές μνήμες αλλά και σφυρηλάτησαν τα πατριωτικά συναισθήματα των παρευρισκομένων.

Εν-δυο, εν-δυο, φουστανέλα
τσαρούχι φούντα φέσ’
καμάρι λεβεντιά περηφάνια
σωστός διπλωμένος κατηφές

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο δήμαρχος Ιλίου Νίκος Ζενέτος με την πλειονότητα του Δημοτικού Συμβουλίου, ο δήμαρχος Γορτυνίας Γιάννης Γιαννόπουλος, ο πρώην δήμαρχος Ιλίου Βασίλης Κουκουβίνος, ο Δρ. Ηλίας Γιαννικόπουλος, εκπαιδευτικοί, εκπρόσωποι πολιτιστικών φορέων, πολλοί απόδημοι στην Αττική, από την Γορτυνία και κυρίως από τα χωριά Σέρβου και Ψάρι κ.ά.

                   ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΙΓΜΙΌΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ 

   Αριστερά ο Γιάννης Γκιώνης και στο μικρόφωνο ο δήμαρχος Ιλίου Νίκος Ζενέτος. Καθήμενοι, από αριστερά ο Αθαν. Σταμάτης, ο Γιάννης Κουτσανδρέας και ο Γιάννης Χρονόπουλος.

 Σε πρώτο πλάνο από αριστερά ο γιατρός Κώστας Θεοδωράκης, ο Νίκος Ζενέτος, και η Νικολέτα Βομπυράκη. Πίσω από αριστερά ο Διον. Πατσούρας, ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος, ο δήμαρχος Γορτυνίας Γιάννης Γιαννόπουλος ο Δημ.Κουκουβίνος κ.ά.        

   

Στο βήμα ο Γιάννης Γκιώνης και παραπλεύρως ο Αθανάσιος Σταμάτης, 

ο Γιάννης Κουτσανδρέας και ο Γιάννης Χρονόπουλος.

Στιγμιότυπο από την αίθουσα εκδηλώσεων του Πνευματικού 

Κέντρου του Δήμου Ιλίου κατά την παρουσίαση του βιβλίου.